Hoe werkt een koperspiraaltje? Feiten en fabels

Anticonceptiemethoden die hormonen bevatten kunnen een zwangerschap op verschillende manieren voorkomen. Zo maken deze anticonceptiemethoden het baarmoederhalsslijm dikker, veranderen ze de opbouw van het baarmoederslijmvlies of remmen ze de eisprong. Een koperspiraaltje bevat geen hormonen en heeft geen invloed op je natuurlijke cyclus en ovulatie. Hoe zorgt een koperspiraaltje er dan voor dat je niet zwanger wordt? Daarover gaan veel feiten én fabels rond. Wij vertellen je wat waar is en wat niet.

Een koperspiraaltje wordt in de baarmoeder geplaatst en geeft daar elke dag een heel klein beetje koper af. Zaadcellen kunnen niet tegen koper. Als zaadcellen na de seks in de koperrijke omgeving terecht komen, worden ze uitgeschakeld en kunnen ze geen eicel meer bevruchten. Zo zorgt een koperspiraaltje ervoor dat je niet zwanger raakt! De hoeveelheid koper die het koperspiraaltje afgeeft is overigens maar een paar microgram per dag. Dat is 100 keer minder dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid koper die je met je voeding binnenkrijgt.

Elke maand bouwt je baarmoederslijmvlies op en tijdens je menstruatie breekt het weer af. In deze blog over je cyclus lees je meer over hoe dit werkt. De aanwezigheid van een spiraaltje in de baarmoeder en de afgifte van koper zorgen voor veranderingen in het baarmoederslijmvlies. Het baarmoederslijmvlies is dan niet meer geschikt voor innesteling van een eventueel bevruchte eicel. Samen met het inactief maken van de zaadcellen, zorgt een koperspiraaltje er zo voor dat je niet zwanger wordt.

Vroeger dacht men onterecht dat de koperspiraal een abortieve werking had. De gedachte was dat de werking van een koperspiraal uitsluitend berustte op het voorkomen van innesteling van een bevruchte eicel. Uit religieuze overweging werden koperspiraaltjes hierom niet gebruikt. Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt deze theorie echter niet. Wetenschappers zijn het erover eens dat een koperspiraaltje een zwangerschap voorkómt door zaadcellen inactief te maken en zo bevruchting te voorkomen. Een koperspiraaltje zorgt dus niet voor een maandelijkse afbreking van een zwangerschap.

Een koperspiraaltje is een zeer effectieve vorm van anticonceptie en is meer dan 99% betrouwbaar. Helaas is geen een vorm van anticonceptie 100% effectief en is er dus altijd toch een (hele) kleine kans om toch zwanger te worden. Goed om te weten: koper is niet schadelijk voor een ongeboren kind. Onderzoek toont aan dat er geen hoger risico is op aangeboren afwijkingen bij de foetus als er een koperspiraaltje aanwezig is op het moment dat de zwangerschap wordt vastgesteld. Wel is het belangrijk om een spiraaltje bij vaststelling van een zwangerschap te verwijderen. Dit is om het risico op complicaties later in de zwangerschap te voorkomen.

Wil je nog meer lezen over het wetenschappelijke onderzoek naar de werking van het koperspiraal? Lees dan dit artikel.

Bronnen

• NHG-Standaard Anticonceptie
• Voedingscentrum – Koper
• Maynard, P.V., M. Elstein, and J.A. Chandler, The effect of copper on the distribution of elements in human spermatozoa. J Reprod Fertil, 1975. 43(1): p. 41-8.
• Timonen H. Copper release from Copper-T intrauterine devices. Contraception. 1976 Jul;14(1):25-38. doi: 10.1016/s0010-7824(76)80005-4. PMID: 975809.
• Sivin I. IUDs are contraceptives, not abortifacients: a comment on research and belief. Stud Fam Plann. 1989 Nov-Dec;20(6 Pt 1):355-9. PMID: 2623730.
• Brahmi, D., et al., Pregnancy outcomes with an IUD in situ: a systematic review. Contraception, 2012. 85(2): p. 131-9.