Alles wat je moet weten over anticonceptie voor mannen: veiligheid, effectiviteit en keuzes die je kunt maken

Als het gaat over zwangerschap voorkomen, lijkt het alsof dit een taak is voor vrouwen. Voor vrouwen bestaan er veel verschillende anticonceptiemethodes, zowel met hormonen als hormoonvrij. Natuurlijk goed dat er veel opties voor vrouwen zijn, aangezien degene met een baarmoeder onbedoeld zwanger kan raken. Maar hoe zit het met anticonceptie voor mannen? Welke rol is er voor hen weggelegd als het gaat om het voorkomen van een onbedoelde zwangerschap? It takes two to tango, dus welke anticonceptiemethoden zijn er eigenlijk voor mannen? Hoe kun je verantwoordelijkheid samen delen?

In deze blog lees je welke mogelijkheden mannen nu hebben om zwangerschap te voorkomen. Daarna kijken we waarom de keuzemogelijkheden nog zo beperkt zijn. Ten slotte kijken we naar mogelijkheden voor mannen om hun vrouwelijke partners te ondersteunen in het gebruik van anticonceptie. Laten we eerst eens kijken wat mannen wél zelf in de hand hebben als het gaat om voortplanten. Welke anticonceptie voor mannen is er om te voorkomen dat er een elftal van mini-me’s ontstaat?

Het lijkt misschien een open deur, maar één manier om geen kinderen te krijgen is om geen penis-in-vagina seks te hebben met een vrouw. In theorie zou deze methode 100% effectief moeten zijn. Helaas is dit in de praktijk niet het geval. Zo blijkt dat mensen die aangeven dat ze abstinentie als anticonceptiemethode gebruiken, tóch soms te maken krijgt met een onbedoelde zwangerschap. In die gevallen lukte het uiteindelijk niet om de verleiding te weerstaan.

Een andere methode die mannen kunnen toepassen is voor het zingen de kerk uit. Daarbij wordt wel penis-in-vagina seks bedreven, maar trekt de man zijn penis terug voordat hij klaarkomt. Het doel is om zo te voorkomen dat er zaadcellen in het lichaam van de vrouw terechtkomen. Deze methode is niet betrouwbaar in het voorkomen van zwangerschap. Dit heeft verschillende redenen. Zo heb je misschien al eens gehoord over zaadcellen die in het ‘voorvocht’ zitten. Daarnaast is de timing soms erg moeilijk in te schatten. Wanneer ben je net op tijd, en wanneer net te laat in the heat of the moment? Van de stellen die terugtrekken als anticonceptiemethode gebruikt, wordt maar liefst één op de vijf (22%) binnen een jaar alsnog zwanger.

Naast zwangerschap kunnen condooms ook seksueel overdraagbare aandoeningen voorkomen. Een hele fijne bonus! Twee derde van de jongeren onder de 25 jaar die voor het eerst seks heeft, gebruikt daarbij een condoom. Ongeveer 10% van de mensen tussen 18-45 jaar gebruikt alleen condooms als reguliere anticonceptie. Als je condooms perfect gebruikt, kunnen ze effectief zijn in het voorkomen van zwangerschap. Foutjes bij het gebruiken van een condoom kunnen het risico op een zwangerschap verhogen. Verschillende factoren kunnen invloed hebben op de doeltreffendheid van condooms. Zo kan het zijn dat een condoom stuk gaat, of afglijdt tijdens de seks. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk dat je altijd een condoom gebruikt, en dit niet vergeet. Je moet dus ook altijd zorgen dat je ze bij je hebt en nieuwe aanschaffen als ze bijna op zijn. Condooms kosten gemiddeld zo’n €0,30 per stuk.

Als je geen kinderen (meer) wilt krijgen, kun je als man kiezen voor sterilisatie. Tijdens een kleine ingreep worden in beide ballen de zaadleiders dichtgemaakt of een stukje ervan weggehaald. Na drie maanden komen er geen zaadcellen meer in het vocht als je klaarkomt. Geen zaadcellen in het ejacaluatievocht betekent dat je tijdens de seks een vrouw niet zwanger kunt maken. Goed om te weten is dat je na de sterilisatie nog drie maanden aanvullende anticonceptie moet gebruiken, om er zeker van te zijn dat de ingreep is gelukt. Daarna is het niet meer nodig om andere anticonceptie te gebruiken om zwangerschap te voorkomen. Let op: een sterilisatie beschermt niet tegen een soa. Verder blijft alles hetzelfde. Je blijft mannelijke hormonen aanmaken, kunt een erectie krijgen en klaarkomen. Let wel op: sterilisatie is meestal niet meer terug te draaien.

Onderzoekers zijn al lange tijd bezig met het ontwikkelen van nieuwe anticonceptie voor mannen. Waarom duurt het dan zo lang voor deze uitvindingen om op de markt te komen? Hier zijn verschillende redenen voor. Zo komt er bij vrouwen vaak maar één eicel per maand vrij, terwijl mannen dagelijks vele miljoenen zaadcellen produceren. Als je ervoor wil zorgen dat de productie van al deze zaadcellen wordt gestopt, betekent dit ook dat testosteron wordt geremd. Testosteron is een mannelijk hormoon dat ook zorgt voor spiermassa en beharing. Dit hormoon helemaal wegnemen zal bij mannen dus voor veel bijwerkingen kunnen zorgen, wat voor veel mannen niet acceptabel is. En dat terwijl de animo voor mannenanticonceptie wel stijgt. Mannen verdienen meer keuzemogelijkheden, maar dit lijkt het helaas nog toekomstmuziek. Conclusie: er wordt wel degelijk onderzoek gedaan naar anticonceptie voor mannen. Helaas is dit complex, kost het veel tijd en ook veel geld. Totdat er een veilig en effectief middel beschikbaar is, zullen we moeten afwachten. Gelukkig zijn er in de tussentijd wel dingen die je kunt doen!

Als je samen seks hebt, ben je allebei verantwoordelijk om ervoor te zorgen dat dit een veilige en prettige ervaring is voor beide partners. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat driekwart van de mannen wel meedenkt en meebeslist over anticonceptie. Door met elkaar af te spreken hoe je samen seks hebt zonder zorgen, weet je zeker dat je allebei kunt genieten. Als het gaat om het voorkomen van een zwangerschap zijn er verschillende dingen die je als man kunt doen. Ten eerste kun je één van de bovenstaande methodes toepassen, zoals een condoom gebruiken. Daarnaast kan je samen met je partner praten over anticonceptie en welke methode jullie willen gebruiken. Door het initiatief te nemen in het gesprek laat je zien dat je daarbij de verantwoordelijkheid wilt delen. Je kunt je partner bijvoorbeeld vragen of ze het fijn vindt dat je meedenkt, meegaat naar een bezoek aan de huisarts of zorgverlener, of helpt om te herinneren om bijvoorbeeld de pil in te nemen. Anticonceptie is in Nederland helaas niet gratis. Als man meebetalen met de kosten voor anticonceptie is ook een optie.

Bronnen:

• NHG-Standaard Anticonceptie (2020)
• Rutgers – Mannen willen betrokken zijn bij anticonceptiegebruik
• Rutgers – Seks onder je 25^e (2023)
• Rutgers – Seksuele gezondheid in Nederland (2017)
• Thuisarts – Ik ben man en denk na over een sterilisatie
• Thuisarts – Ik wil condooms gaan gebruiken